نشست هم اندیشی توسعه اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی برگزار گردید - بابا آب داد

به گزارش بابا آب داد، در نشست هم اندیشی توسعه اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی سرفصل هایی چون مولد بودن فرهنگ، تهیه تقویم رخدادی در عرصه فرهنگ، نقش حیاتی رسانه در حمایت از صنایع دستی، ضرورت تغییر نگاه به فرهنگ به مثابه امری هزینه بر و ... مطرح شد.

به گزارش بابا آب داد، نشست هم اندیشی توسعه اقتصاد صنایع خلاق فرهنگی امروز سه شنبه (16 اردیبهشت ماه) با حضور پویا محمودیان (معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی)، عیسی علیزاده (معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی)، علی متقیان (مدیرعامل بابا آب داد)، سید محمد حسین سجادی نیری (دبیر ستاد توسعه فناوری های نرم و هویت ساز)، یوسفی (از مجموعه صندوق های نوآوری و شکوفایی)، محمد شالویی (مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی)، محمد آقاسی (دبیر ستاد فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی)، حمیدرضا نوربخش (مدیرعامل خانه موسیقی)، حسن بلخاری (رییس پژوهشکده فرهنگستان هنر)، محمدرضا جعفری جلوه (مدیر شبکه دو سیما) و جمعی از اساتید این حوزه در دانشگاه علم و فرهنگ برگزار گردید.

چرا بخش فرهنگ در کشور ما مولد نیست؟

به گزارش بابا آب داد، در ابتدای این نشست هم اندیشی محمد حسین ایمانی خوشخو ـ رئیس پارک علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی ـ با طرح این پرسش که چرا بخش فرهنگی در سایر کشورها مولد است اما در کشور ما این گونه نیست؟ اظهار کرد: ما باید بتوانیم حوزه فرهنگ را به صنعت تبدیل کنیم. این یک امر رایج در دنیا است. هدف ما از این هم اندیشی این است که بتوانیم در چند ماه آینده به طور ضربتی بحث صنایع فرهنگی را به پیش ببریم. صنعت فرهنگی به شاخه های متعدد علوم مربوط می گردد که از جمله آن ها عبارتند از مدیریت، جامعه شناسی، رسانه، فلسفه، هنر و ...؛ نهادهای تصمیم گیر و رسانه ها باید تجاربی که در این موضوع دارند را با هم به اشتراک بگذارند و پای کار بیایند.

باید در عرصه فرهنگ یک تقویم رخدادی تهیه کنیم

نامورمطلق ـ رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی استاد فرشچیان ـ در ادامه این نشست گفت: توسعه و خلاقیت با هم ارتباط زیادی دارند. این دو حتی از نظر واژه شناسی نیز به یکدیگر نزدیک هستند. خلاقیت یعنی اینکه انسان از قابلیت های درونی الگوبرداری کند. بضاعت های درونی و قابلیت ها در کشور ما کم نیستند اما آنچه مهم است رابطه رخداد و توسعه است.

وی اعلام نمود: انسان امروزی رخدادمحور شده است و یکی از دلایل آن ارتباط مستقیمی است که با دیگران دارد. در دنیا فعلی (پست مدرن) رابطه بین توسعه وجود دارد که این امر را باید جدی بگیریم. یکی دیگر از بحث هایی که در توسعه و خلاقیت باید مد نظر قرار بدهیم اصالت است. ما به وسیله ارتباط مستقیم و چهره به چهره می توانیم به اصالت یک محصول پی ببریم. بر همین اساس است که در جامعه هایپرمارکت ها به ارائه محصولات می پردازند. نمایشگاه فرصتی را فراهم می نماید که مردم بتوانند محصولات را مستقیم تر و ارزان تر دریافت نمایند.

رئیس دانشگاه هنرهای اسلامی دانشگاه آزاد ادامه داد: علت دیگری که اصالت در توسعه و خلاقیت مهم می گردد این است که در عرضه مستقیم محصولات هم کیفیت و هم قیمت حفظ می گردد. انسان پست مدرن به دنبال هیجان است و به دنبال خالی کردن هیجانات خود می رود و یکی از این مجراها برای این کار رویدادها و نمایشگاه ها هستند. ما در اقتصاد رخدادهای پیوسته و ناپیوسته داریم که می تواند در مدیریت اقتصادی نقش جدی ایفا نماید. رخداد یکی از شاخص های مهم توسعه است. هر کشوری که بتواند رخداد را در دست بگیرد و آن را مدیریت کند اقتصاد آن کشور توسعه پیدا خواهد نمود. ترکیه این کار را توانست انجام دهد اما آنچه در کشور ما اتفاق می افتد این است که فعالان صنایع دستی یک سال منتظر ایام عید هستند تا توشه یک سال بعد خود را جمع نمایند اما سال جاری و با شرایطی که ویروس کرونا در کشور به وجود آورد این اتفاق نیفتاد. ما باید یک تقویم رخدادی ایجاد کنیم و رخدادهای محلی، منطقه ای، ملی و بین المللی را از یکدیگر تفکیک کنیم تا دچار این چنین مسائلی نشویم.

فرهنگ در کشور ما احتیاجمند جراحی است

حسن بلخاری ـ عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، پژوهشگر و عضو شورای عالی معماری ـ در ادامه این نشست هم اندیشی درباره نظام فرهنگی کشور مطرح کرد: نظام فرهنگی ایران از سه وجه دین، عرفان و فلسفه تشکیل شده است که در هر سه این حوزه ها دنیا و آخرت مقابل یکدیگر هستند و به نوعی صنعت و فرهنگ را نیز در بحث ها در تقابل یکدیگر قرار می دهند. اینکه ایجاد نسبت میان فرهنگ، صنعت و اقتصاد را امر مذمومی می شماریم مسئله تاریخی است.

وی ادامه داد: وقتی ما می گوییم ربنا آتنا فی الدنیا حسنه طبق این آیه شریفه یعنی آن کسی که دنیای او ویران است آخرت او نیز ویران خواهد بود و اگر دنیای حسنه ای داشته باشیم می توانیم آخرت حسنه و نیکویی را داشته باشیم. تقابل ذکر شده بین فرهنگ و صنعت و اقتصاد یک تقابل غلطی است. در واقعیت و در حقیقت ذات دین و فلسفه و عرفان ما این گونه نیست. ما میراث دار تفکری غلط از یک حقیقت درست هستیم که گرایش به مسائل ماده و اقتصاد و صنعت را مقابل معنویت می داند. این تفکر از تفکرات افلاطون سرچشمه می گیرد. دنیا، وحدت محور است و دنیا امروز مطلقا این گونه نیست. به همین دلیل در هر حوزه ای با تکثر روبه رو هستیم. فرهنگ در کشور ما احتیاجمند جراحی است تا به این واقعیت دست پیدا کنیم که گرایش به مسائل اقتصادی و ظهور اقتصاد در فرهنگ و صنایع دستی نقطه مقابل دین و عرفان نیست.

بعد از شناسایی ظرفیت ها هدف گذاری برای هم افزایی در صنایع فرهنگی مهم است

پویا محمودیان ـ معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ـ در ادامه این نشست در ارتباط با حوزه صنایع فرهنگی و صنایع خلاق اعلام نمود: در این حوزه بسیاری از ظرفیت ها شناخته نشده است. مهمترین کار بعد از شناسایی ظرفیت ها، هدف گذاری برای هم افزایی در صنایع فرهنگی است. متأسفانه تا به امروز در کشور ما این هم افزایی رخ نداده است. سایر کشورها علیرغم بضاعتی که در عرصه صنایع فرهنگی دارند با یاری نقشه راه درست و عنصر هم افزایی توانسته اند در این عرصه پیروز باشند.

وی ادامه داد: هم افزایی رکن صنایع خلاق است. ما در بحث صنایع خلاق هنری می توانیم فصل جدیدی ایجاد کنیم چرا که در این عرصه حرف برای گفتن بسیار زیاد است. کشوری مثل انگلستان با فراوری فیلمی همچون هری پاتر توانست گویی بسازد و آن را به نمادی تبدیل کند که اگر مردم کشورهای مختلف به کشور انگلستان سفر می نمایند آن گوی را به عنوان یک سوغات برای سایرین ببرند و این توانست در صنعت شیشه انگلستان تأثیر زیادی بگذارد. در حالی که ما این صنعت را داریم اما نتوانسته ایم از آن در صنایع دستی و بحث گردشگری بهره ببریم. با فراوری یک فیلم و قرار دادن گردشگری در آن توانستند صنعت صنایع دستی خود را رشد بدهند. همچنین در زمان ازدواج پسر ولیعهد انگلستان نیز یک موج رسانه ای در رابطه با لباس عروس شکل گرفت و بحث صنایع دستی در آن کاملا مشهود بود. ما در سیستان و بلوچستان صنعت سوزن دوزی داریم که هیچ گاه در عرصه سینما از آن بهره نگرفته ایم.

معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ادامه داد: هم افزایی رکن های صنایع خلاق و دوری از جزیره ای عمل کردن می تواند فصل جدیدی را برای ما ایجاد کند تا ما هم در حوزه صنایع دستی و خلاق حرفی برای گفتن داشته باشیم. کشوری مانند مالزی به عنوان یک پیشرو در میان کشورهای اسلامی در حوزه مد و لباس مطرح است در حالی که ما در 31 استان خود و در پهنه جغرافیایی ایران صنعت مد و لباس متنوعی داریم که نتوانسته ایم از این صنعت در کشورهای اسلامی بهره ببریم و پیشرو باشیم. ما باید از بحث تجارت و ترویج فرهنگ ایرانی ـ اسلامی در راستای تجارت صنایع خلاق بهره ببریم.

اگر رسانه حامی صنایع دستی باشد تأثیر بسیار دارد

عیسی علیزاده ـ معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی ـ ادامه داد: شبکه ای در جهاد دانشگاهی وجود دارد که ویژگی های آن در کشور زیاد است. سه رسانه (بابا آب داد، ایکنا و سیناپرس) در جهاد دانشگاهی فعالیت دارند. اگر رسانه حامی فعالیت های فرهنگی و صنایع دستی باشد قطعا می تواند تأثیر بسیار زیادی در این حوزه داشته باشد و حامی خوبی برای صنایع دستی باشد. رخدادهای تأثیرگذاری در حوزه اقتصاد و فرهنگ داریم که پارک ملی علوم و فناوری های نرم و صنایع فرهنگی می تواند در این بُعد تأثیرگذار باشد. در اینجا باید دانشجویانی تربیت کنیم که فقط به دنبال استخدام رسمی در ارگان و نهادی نباشند بلکه ارزش هنر را بدانند و در پی این باشند که هنر را به یک امر اقتصادی تبدیل نمایند. باید از ظرفیت نیروی انسانی در این عرصه بهره ببریم. ما در حوزه فرهنگ و اقتصاد می توانیم نیرو تربیت کنیم.

رسانه می تواند ذائقه و سبک زندگی را تغییر بدهد

علی متقیان ـ مدیرعامل بابا آب داد ـ در این نشست با بیان این موضوع که اطلاع رسانی و مشخص صندلی درست، وظیفه رسانه است گفت: این وظیفه را رسانه ها به جان خریده اند و ما هم به سهم خود آماده هستیم که در جهت ترویج این فرهنگ گام برداریم.

وی در ادامه با اشاره به صحبت های دکتر ایمانی خاطر نشان کرد: آنچه تا امروز از فرهنگ شنیده ایم این است که فرهنگ را به عنوان یک کار هزینه بر و مصرف نماینده می شناسیم. این ذائقه را باید تغییر داد و این کار، کار رسانه است و رسانه می تواند این اقدام را انجام دهد. متاسفانه امروز رسانه ها به دلیل مسائل اقتصادی که از هزینه بر بودن کار فرهنگی سرچشمه گرفته است تبلیغات را به عنوان یک منبع درآمد می شناسند و بجای ترویج فرهنگ خودکفایی به مصرف گرایی می پردازند. اگر به تلویزیون و سینما نگاه کنیم آنچه در تبلیغات آنها می بینیم تبلیغ مصرف گرایی است و در جامعه هم اثر خود را گذاشته است.

مدیرعامل خبرگزاری بابا آب داد در ادامه با اشاره به تبلیغات رسانه ها ادامه داد: در خانواده پدر و مادر تمام کوشش خود را برای رعایت نظافت شخصی کودک بکار می بندند، اما در تلویزیون به آسانی تبلیغی را می بینید که کودک را تشویق می نماید که لباسش را کثیف کند تا از این طریق یک پودر لباسشویی یا ماشین لباسشویی فروش بیشتری داشته باشند. با این کار برای دریافت پول بیشتر هم مصرف گرایی را تبلیغ می کنیم و هم تربیت را به خطر می اندازیم. چرا به این روز افتاده ایم؟ به این دلیل که صاحبان کارخانه ها مبالغ هنگفتی را پرداخت می نمایند تا رسانه ها آن محصول را تبلیغ و رسانه هم برای آنکه به آن مبلغ برسد و رسانه اش را نجات دهد تن به این کار می دهد.

متقیان اعلام نمود: این یک نگاهی است که تا به امروز از رسانه ها داشته ایم و خیلی ها به راه های دیگری رفته اند تا بتوانند منابع اقتصادی شان را تأمین نمایند، نباید فراموش کنیم رسانه اثرگذار است و می تواند ذائقه و سبک زندگی جامعه را عوض کند. یکی از دلایلی که سیاست مداران و بنگاه های اقتصادی به سمت و سوی رسانه می فرایند این است که رسانه می تواند ذائقه و سبک زندگی را تغییر بدهد. ما امروز تصمیم داریم در فرهنگ، نگاه دیگری داشته باشیم و کاری که آقای دکتر ایمانی و همکارانشان آغاز نموده اند این است که فرهنگ مصرف نماینده نباشد و با ترویج این حرکت، صنایع فرهنگی به مولد تبدیل گردد تا سرمایه ای عظیم برای جامعه ایجاد کند. اگر ما رسانه را به این سمت برویم و مولد بودن فرهنگ را ترویج بدهیم، مطمئن باشیم حضور رسانه می تواند این فرهنگ را در جامعه ترویج کند که فرهنگ هم مولد است، هم ثروت آور و می تواند ثروتی را در اختیار جامعه قرار دهد که بی احتیاج از نفت و معدن باشد.

وی در خاتمه خبرگزاری های جهاددانشگاهی از جمله بابا آب داد را به عنوان یک پایه از این حرکت عظیم جهادی برشمرد و افزود: هر آنچه که در اختیار داریم را در راستای این طرح قرار خواهیم داد.

حمیدرضا ششجوانی ـ پژوهشگر و مدرس حوزه اقتصاد، فرهنگ و هنر ـ که به صورت زنده و مجازی در این هم اندیشی حضور داشت، درباره موانع اقتصاد و فرهنگ گفت: مزیت های رقابتی در کشور ما با فرهنگ ما مطابقت دارد اما برنامه ای برای پیشبرد و توسعه آن نداریم. سیاست گذار نباید نقش متخصص را داشته باشد و در بیشتر موارد شبه علم در اختیار سیاست گذار قرار می گیرد. سهم وزارت ارشاد در صنایع فرهنگی یک درصد است؛ در حالی که هزینه های اداری و تجاری افزایش داشته است.

خلاء قانونی در عرصه موسیقی داریم

حمیدرضا نوربخش ـ مدیرعامل خانه موسیقی ـ با بیان این موضوع که در هنر ابتدا باید صنعت داشته باشیم و پس از آن به فکر خلاقیت باشیم، اعلام نمود: به لحاظ تاریخی هنر در کشور ما زنگ تفریح است. خیلی از افراد جامعه اگر قرار باشد با هنرمند وصلت نمایند شاید خیلی به این امر راضی نباشند. این گونه است که هر کسی به خود اجازه می دهد کنسرت و یا برنامه های هنری را لغو کند چون عده ای فکر می نمایند بعضی دور هم جمع شده اند و می خواهند از مسائل فرهنگی فقط در عرصه روح بهره ببرند در حالی که فرهنگ یک شغل و حرفه است و ما احتیاجمند کار فرهنگی در کشور هستیم. تا چند سال پیش بعضی از فوتبالیست های ما کارمند ارگان های دیگری بودند که برای اردوی تیم ملی به آن ها مرخصی نمی دادند اما کم کم این حرفه صندلی خود را پیدا کرد و شاهد این هستیم که گردش اقتصادی نیز برای کشور به دنبال دارد. هنر نیز باید اینچنین گردد. خوشبختانه در عرصه سینما تقریبا این گونه بوده است اما در سایر عرصه های هنری راه طولانی داریم.

وی ادامه داد: موسیقی یک صنعت درآمدزا است اما وقتی یک هنرمند موسیقی را می خواند به صورت کاملا رایگان و آسان در عرض یک ساعت در فضای مجازی پخش می گردد و همه می توانند از آن بهره ببرند. بحث حق انتشار یکی از موضوعات مهم در این عرصه است که متأسفانه خیلی به آن پرداخته نشده است. گردش اقتصادی در حوزه موسیقی نصیب چه کسانی می گردد؟ وقتی یک استاد موسیقی ساعت ها و حتی سال ها زمان می گذارد تا یک موسیقی فاخر را تهیه کند اما در عرض یک ساعت بدون هیچ گونه هزینه ای در همه جا پخش می گردد این کار باعث می گردد هنرمند ارزش کارش دیده نگردد. سیستم قضایی و مدیران این خلأ قانونی را حس می نمایند. در این عرصه قانون باید به روز گردد. این چرخه عظیمی است که باید از آن بهره ببریم؛ چراکه می تواند عواید اقتصادی بسیار زیادی برای کشور به همراه داشته باشد.

مهدی فیض ـ عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی ـ در ادامه با پیشنهاد افزودن بنیاد نخبگان به این شورا اظهار کرد: یکی از اقتضائات جهاد دانشگاهی این است که مخاطبان اصلی خود را دانشجویان و جوانان می بیند و نباید فراموش کنیم که اگر این مخاطبان را داشته باشیم راحت تر می توانیم کار را پیش ببریم. امیدوارم از هم افزایی بین این دو در سطح کشور نتیجه فوق العاده ای به دست آوریم.

ملامحمد ـ مدیرعامل شرکت پویش پرزاد نوساز ـ در ادامه این نشست با بیان این موضوع که حوزه فرهنگ به شدت تحت تأثیر مسائل سیاسی و سیطره آن بر این عرصه است، گفت: متأسفانه جانبه گرایی سیاسی را در بسیاری از عرصه های فرهنگی می بینیم و باید از جایی این سایه ها را از فرهنگ دور کنیم. المپیک عظیمترین رویداد ورزشی دنیا است. تقریبا حدود 10 سال طول می کشد زیرساخت هایی برای میزبانی این رویداد فراهم گردد. در چین از همان ابتدا صنایع فرهنگی برای این امر آغاز به کار کرد. اما ما در جام دنیای به خاطر مسائل سیاسی مانده بودیم کدام خواننده را بفرستیم که در نتیجه هم کار خوبی حاصل نشد. از صنایع فرهنگی به صورت تزیینی و تجملی استفاده می کنیم و در هر مراسم یک موسیقی هم روی آن می گذاریم بدون اینکه بدانیم آیا اصلا این موسیقی با این رویداد در ارتباط هست یا خیر.