زندگینامه ون گوگ و آنالیز تابلوها شاخص و زندگی پرتلاطم او - بابا آب داد

به گزارش بابا آب داد، سراسر زندگی ون گوگ با جوششهای مذهبی و انسان محبت آمیز اش، با قریحهٔ مقاومت ناپذیرش برای نقاشی، ادامهٔ فتوحات معنوی دشواری است که برای او به قیمت رنج و درد و درنهایت زندگیش تمام می گردد.

ونسان ون گوگ، پسر ارشد یک کشیش پروتستان در 30 مارس 1853 در گروت زوندرت ، روستایی کوچک در برابانت هلند، به دنیا می آید. خانواده به سرعت رشد می نماید و ونسان در 16 سالگی مجبور به کار می شود. یکی از عموهای او سهامدار یکی از بزرگترین شرکتها در بازار هنری بین المللی، به نام گوپیل وسیل است.

ون گوگ به یاری او کارمند گالری گوپیل در لاهه می شود و سه سال در آنجا می ماند و سپس به شعبهٔ مهمتر آن در لندن منتقل می شود 57 -3781 . انتها به گالری مادر، در پاریس می پیوندد.

او شیفتهٔ اساتید گذشته و حال است و در موزه ها و گالریها دربارهٔ آنها مطالعه می نماید، ولی هیچ علاقه ای به تجارت ندارد. او شغل خود را رها نموده و در ابتدای سال 1876 نزد خانواده اش بازمی شود. در سن 23 سالگی، ونسان هنوز نمی داند در جستجوی چیست. او بسیار مطالعه می نماید، اغلب نقاشی می نماید و گاه در عقاید مذهبی، دچار بحران می شود. از آن پس به صورت سرگردان زندگی می نماید، نگرانی و میل به مفید بودن را با خود به هرچا می برد. ابتدا رد او را در رافرگیت در کنت می یابند. او در انجا به عنوان معلم زبان مشغول به کار است و بعد از ایلورث در نزدیکی لندن، او در آنجا به یک واعظ یاری می نماید. در دوردرخت، در نزد کتابفروشی مشغول به کار می شود، در آمستردام به تحصیل الهیات و در بروکسل به مطالعهٔ علوم انجیلی می پردازد.

انتها در ژوئن 1879 از طرف کلیسا مأمور می شود به حوزهٔ معدنی بورنیاژ در بلژیک برود. او در آنجا در آنچه دروس رایگان دانشگاه بزرگ فقر می خواند، شرکت نموده و با محرومیتها و فداکاریهای معدنچیان آشنا می شود، تا آنجا که هرانچه دارد با آنها تقسیم می نماید.

این تجربه، موجب افسردگی او می شود، حالتی که هیچگاه بهبود نمی یابد. با اینهمه در بوریناژ است که به فکرش می رسد، از طریق هنر مأموریت خود را به تحقق برساند. تصمیم او برای نقاش شدن در نامه ای که در تابستان 1888 به برادرش تئو نوشته، ذکر شده است؛ این یکی از نامه های متعدد و خارق العاده ای است که به شیوه ای بیش ازپیش مشوش نوشته شده و برای درک شخصیت و تکامل هنرمند، اساسی هستند.

تئو نیز پس از اتمام تحصیلات، وارد شعبهٔ بروکسل گالری گوپیل و سپس گالری لاهه می شود و انتها به پاریس می رود و در آنجا نامهٔ ونسان را دریافت می نماید. اعتراف برادرش او را منقلب می نماید و او قول می دهد مرتبا پول بفرستد تا به او یاری کند که نقاش شود.

آموزش هنری ونسان نیز همچون تعهدات مذهبی او پرهیجان و آشفته است. وقتی او بورنیاژ را ترک می نماید (در آنجا او دفترچهٔ خود را از نقاشیهای الهام گرفته از زندگی معدنچیان انباشته است)، به بروکسل می رود و به تحصیل آناتومی و پرسپکتیو مشغول می شود. سپس به علت مسائل مالی، مجبور می شود به آتن، نزد خانواده اش برود. افراد خانواده، به مخالفت با طرحهای هنری او می پردازند و دخترعموی بیوه اش او را از سر، باز می نماید و این اولین شکست او در عشق به اقامتش در لندن مربوط می شود.

در طول زمستان سال 1881 ، در لاهه اولین تابلوهایش را زیر نظر پسرعمویش موو ، ترسیم می نماید. در این زمان او با زنی به نام کریستین، زندگی می نماید او کریستین را پذیرفته، یاری نموده و مداوا می نماید. کریستین مدل و یار او می شود؛ ولی ونسان که مجبور است به خانواده اش که به نون نقل مکان نموده، بپیوندد، او را ترک می نماید.

ونسان حدود دو سال در آنجا می ماند (از زمستان 1883 تا زمستان 1885) و کار می نماید. هنگامی که همسایهٔ او به نام مارگو بگمان، سعی می نماید به خاطر امتناع خانواده، از اعلام موافقت خود با ازدواج با ونسان که صادقانه دوستش می دارد، خودکشی کند، زندگی او در آستانهٔ فاجعه قرار می گیرد.

حدود 250 نقاشی که او در نون ترسیم نموده است، پیشرفت صاعقه وار هنرمند، مهارت فنی روزافزون او، تدوین دنیای معنادار را که انتها شکل قطعی خود را می یابد، منعکس می سازند.

مرگ ناگهانی پدر و احتیاج به پول، او را در زمستان 86 -85 ، به آنور می کشد. دوره ای است سخت، ولی به همراه کاری پرشور. تئو از پاریس برای او از هنرمندان تازهی می گوید که سخنشان سر زبانهاست و ونسان در مارس 1886 ، در مرکز به او می پیوندد.

او 33 ساله است، ولی مانند یک جوان مبتدی به صفر بازمی شود. دو سال زندگی در پاریس، به او امکان می دهد تا تجربیات فرهنگی ای را که پایهٔ نتایج هنری فوق العادهٔ دورهٔ بعدی است، به دست آورد. او فورا در کارگاه نقاشی کورمون، ثبت نام می نماید و هر روز صبح برای کار روی مدلهای زنده به آنجا می رود. او با شور و شورق نقاشی می نماید و حتی در ساعت استراحت مدل، از کار باز نمی ماند. بعدازظهرها برای ساخت مجسمه های کلاسیک، به کارگاه بازمی شود.

او با هنرمندان جوان دیگری از جمله تولوز- لوترک و برنار آشنا می شود. با پیسارو ، سورا ، سینیاک و گوگن دیدار می نماید و به خصوص با گوگن پیوند دوستی برقرار می سازد. فعالانه در جلسات بحث وگفتگوی دوران پس از امپرسیونیسم شرکت می نماید. این گروه از هنرمندان قصد دارند تا از نقاشی هوای آزاد پا فراتر گذارده و به آن سوی ناتو رالیسم نظری بی افنمایند. این امر به فن دیویزیونیستها یا پوانتیلیستها ، سورا و سینیاک و از طرف دیگر به syntheyisme برنار و گوگن، ختم می شود.

ونسان به این گرایشها که به دلایل مختلف از طبیعت او بیگانه اند، نمی پیوندد، ولی آنچه را که می تواند به دردش بخورد از آنها می گیرد: رنگ آمیزی اختیاری سنتتیستها و شیوهٔ کوچک رنگ گذاریهای جدا از هم ریویزیونیستها.

به نظر می رسد که ون گوگ ضمن ادامهٔ سبک شخصیت، خود مایل است همواره تجربیاتش را در اختیار سایر هنرمندان قرار دهد، ولی از آن بیم دارد که سربار تئو باشد که درنظر دارد ازدواج کند. آسمان خاکستری و کوچه های تاریک و غمگین مرکز برای او غیر قابل تحمل می شود. بنابراین مخفیانه عزیمت به جنوب فرانسه را تدارک می بیند.

به پیشنهاد تولوز-لوترک در 20 فوریه 1888 راهی آرل 20 می شود. در پرووانس همه چیز او را شگفت زده می نماید، باغچه های پرگل، مردم کوچه و بازار، سربازان پادگان، خوشگذرانها. اما شرایط مادی او بسیار بد است و به مقدارٔ کافی نمی خورد. هیچ چیز را نمی فروشد. اصرار می نماید که دوستش گوگن به آرل به خانه ای که او مهیا ساخته تا به محفل دوستان مبدل شود، برود. او گوگن را استاد می داند، ولی درعین حال مایل است کشفهای فنی خود و تجربیات شخصی خود را، به اثبات برساند.

گوگن در 20 اکتبر 1888 ، وارد می شود. دو ماهی که بعد از ورود او سپری می شود، برای هردوی آنها مفید است. ولی حال و هوای آنها بسیار فرق دارد و اختلاف آنها رو به افزایش می گذارد. رؤیای یک همکاری آرام و بی دغدغه، از میان می رود و مشاجره های مداوم و اعصاب شنماینده، ون گوگ را تحلیل می برد.

در شب 23 دسامبر، او دوبار سعی می نماید در حالیکه تیغی به دست دارد خود را روی دوستش را زخمی نماید. برای آنکه خود را مجازات کند، سلاح را به طرف خود برمی گرداند و یک گوشش را بریده و در پاکتی قرار می دهد. این اولین مورد از سلسله بحرانهای شدیدی است که او در سالهای آخر عمرش با آنها دست به گریبان است.

دورهٔ زندگی در آرل که ثمربخشترین و درعین حال بدیع ترین دورهٔ زندگی حرفه ای اوست، به انتها می رسد. در مه 1889 ، برای معالجه وارد بیمارستان روانی سن- رمی در پرووانس می شود، ولی حال او رو به وخامت می گذارد. با این وجود، سال بستری شدن در سن رمی، سال اولین موفقیت رسمی ون گوگ می شود. زیرا از او دعوت می شود آثار خود را در یکی از سالنهای معتبر بروکسل، به نمایش بگذارد.

در طول سال اقامتش در آسایشگاه،150 تابلوی نقاشی و صدها طراحی کار می نماید. او با شدت و حرارت زیاد کار می نماید و تنها بحرانهای طولانی که با ناتوانیهای دردناکی همراه است، کار او را قطع می نماید.

با اینهمه، نمی توان جلوی فاجعه را گرفت. پس از یک سال او کلینیک سن رمی را به مقصد اوورسورواز ترک می نماید. در آنجا دکتر گاشه می پذیردء که مراقبت از او را به عهده بگیرد. در این فاصله او دیدارهای کوتاهی با برادرش در پاریس دارد.

به نظر می رسد که همه چیز خوب پیش می رود، ولی چنگالهای بیماری بیرحمانه او را در بر می گیرد. هنوز دو ماه از زمان ورودش به اوور نگذشته است که دچار اوهام می شود و در سرزمینی هموار با تپانچه ای در قلب خود شلیک می نماید. در روز 27 ژوئیه 1890 ، دو روز پس از حادثه، درحالی که تئو و دوست او گاشه، در کنارش هستند، جان می سپارد.

سیب زمینی خورها

اولین نقاشیهای ون گوگ به سال 1882 مربوط می شنود. این نقاشیها نشان می دهند که ون گوگ جوان، تحت تأثیر رئالیسم مکتب هلند قرار داشته و تمایل آشکار به استفاده از رنگهای تاریک-روشن، تضادهای اوّلیه سایه و روشن و تمایل به رنگ غلیظ را از آن به ارث برده است. دو سال بعد، او شروع به ترسیم اولین سلسلهٔ مهم از تابلوهایی می نماید که به زندگی حقیرانه کشاورزان، نساجان و معدنچین کشورش اختصاص دارند. او در تماس با این افراد، شدت و خشونت انقلاب صنعتی را درک می نماید. کار، رنج و دردی که او در اطراف خود می بیند، عمیقا او را آشفته می نمایند و او احساسات خود را از خلال سلسله محدودی از رنگها-به ویژه قهوه ایها-و یک نقاشی قدرتمند و قابل توجه بیان می نماید.

ونسان، عمدا از خطوط اولیهٔ نسبتا خشنی استفاده نموده است تا فاجعه بار بودن موقعیت انسانی، کسانی را که در اطراف او زندگی می نمایند، بیان کند.

سیب زمینی خورها، تابلویی است که نتیجهٔ این تجربه، محسوب می شود، تابلویی که ون گوگ در آن تمایل خود به محکوم کردن شرایط اجتماعی و دید اخلاقی خود از هنر را بیان می نماید.

سبک او با سبک معاصران فرانسویش تفاوت دارد. رنگهای تیره و غلیظ تخته رنگ او، ناملایمیهای زندگی را نمایان می سازند. این دستان بدشکل شده از کار، این چهره های استخوانی و خشن که ضربات تهاجمی و لرزان قلم مو، آنها را بی رحمانه آشکار می سازند، در نور چراغ برجستگی دردناکی می یابند.

من خواسته ام ضمن کار به گونه ای عمل کنم که نشان بدهم این انسانهای بی چیز که در نور چراغ خود سیب زمینیهای خود را می خورند و حتی بشقاب را با دست بلند می نمایند، خود زمینی را که این سیب زمینیها در آن رشد نموده، بیل زده اند…

(ونسان به تئو)

چهرهٔ ون گوگ

ون گوگ احتیاج به مطالعهٔ چهره ها دارد. علاقه و توجهٔ او به افراد، شدید، محبت آمیز و عاطفی است. ولی یافتن کسانی که حاضر باشند به خاطر اندک پولی یا از سر دوستی مدل شوند، آسان نیست. به همین علت او بارها به یاری یک آینه به چهرهٔ خود بازمی شود.اتوپرتره از ون گوگ وجود دارد. از آن میان،4 تصویر که در فاصلهٔ زمانی بین اقامت او در پاریس (1886)، تا سال قبل از مرگش (1889)، کشیده شده اند، حائز اهمیت می باشند.

فاصلهٔ زمانی اندکی بین آنها وجود دارد. با اینهمه راستا تصویری و سبکی مشترک، که بین اولین اتوپرتره که مردی را با حالت بورژوایی نمایش می دهد و با رنگهای لطیف وگرم نقاشی شده و آخرین آن، که اوهام زده و لرزان است، وجود دارد. از نظر تکنیکی، نقاشی هایی که او از چهرهٔ خود کشیده است نشان می دهد که چگونه ون گوگ، تئوریهای دیویزیونیستی و استفادهٔ اکسپرسیونیستی از رنگ را تفسیر می نماید.

می گویند-و من با کمال میل به آن باور دارم-که خودشناسی کاری است سخت؛ ولی کشیدن تصویر خود نیز کار آسانی نیست. درحال حاضر-به علت نبود مدل-، روی دو پرتره از خودم کار می کنم.

(ونسان به تئو)

پرتره پدر تانگی

در اوایل مارس 1886 ، ونسان در پاریس زندگی می نماید. شهری که در آن تجربهٔ امپرسیونیسم براساس امکانات نامحدود رنگ، در ارتباط با احساس شخص هنرمند، رشد نموده است. دو سال زندگی در پاریس-که شاید زیباترین دوران زندگی ون گوگ بود- به او امکان داد به مقابلهٔ تجربیات خود با تجربه های بزرگترین هنرمندان عصر خود، بپردازد.

طی زمستان اولین سال، او با پدر تانگی آشنا می شود. او یک کمونار قدیمی و صاحب یک مغازهٔ رنگ فروشی است. او به هنرمندانی که در مغازه اش باهم دیدار می نمایند، اعتماد می نماید، آثارشان را در آنجا به نمایش می گذارد و در برابر دادن رنگ به آنها، یک تابلو می گیرد. درمیان مشتریان و دوستان او می توان به پیسارو، مونه، رنوارل و سزان اشاره نمود. تانگی فورا درمی یابد که ون گوگ از بزرگان به حساب خواهد آمد. پرتره ای که ونسان از او کشیده است، بیانگر قدردانی از اوست و تکامل سبک او در طول این دو سال را نشان می دهد. طراحی چهره، که ساده و خشن است، بسیاری از عناصر سبک قبلی را حفظ نموده است، به عکس، زمینهٔ تابلو کاملا از استامپهای ژاپنی که ون گوگ در آنور انها را کشف و اتاقش را با آنها پر نموده بود، پوشیده شده است. تصاویر زمینه، از استادان بزرگ ژاپنی نیمهٔ اول قرن نوزدهم، الهام گرفته یا از چهره های خاص استامپهای عامیانه گرفته شده است.

نمایشگاههای دنیای سال 1863 لندن و سالهای 1876 ،1878 و 1889 پاریس، سرمنشأ انتشار و پخش موضوعات و مدلهای ژاپنی بودند، که به خصوص از صنایع دستی و حکاکیها گرفته شده بودن. با گذشت زمان، آثار هنری نیز که در ابتدا تجارتی بسیار اختصاصی در خصوصشان اعمال می شد، در گالرهای بزرگ ظاهر شدند.

تأثیر هنر ژاپن در تمام گرایشهای هنری انتها قرن، ظاهر گشت و با ارائهٔ نقطه نظرات تازه و طرحهای نو از ساختار تصویر، ارج نهادن به عنصر تزئین و کاربرد رنگهای روشن، برداشت تازهی از فضا و انتشار نمادهای تازه، خود را با افول سنتهای تصویری اروپا هماهنگ کرد.

پل لانگلوا

در فوریه 1888 ، ون گوگ پاریس را به مقصد جنوب فرانسه ترک می نماید. او در آرل مستقر می شود و پرووانس را در زیر برفها کشف می نماید. هنگامی که بهار فرا می رسد، شعاعهای نور سفید در آسمان روشن و شفاف از درختان می آویزند، گویی دانه های برف با گلهای شکفته، درهم آمیخته اند. ونسان گمان می نماید که در این نور و روشنایی بهشت خود را یافته است. او دائما نقاشی می نماید. سبک استامپهای ژاپنی که تا این اندزاه در تابلوهای این دوره نمایان است، از ارتباط میان رنگ و خط، زاده می شود که مکان، فضا، شکل و نوری را که تیره-روشن از آن کاملا کنار گذاشته شده، تعیین می نمایند.

در تابلوی پل لانگلوا، این تأثیر در شیوهٔ استفاده از رنگهای روشن، شفاف و زلال و در وضوح خطوط تصویر، ظاهر یم شود. چهار نمونه از این موضوع (علاوه بر نقاشیها و آبرنگها)، وجود دارد. تعداد زیادی از نقاشان معاصر ون گوگ، در مطالعهٔ موضوع یعنی مطالعهٔ یک موضوع واحد از یک نقطه نظر واحد (ولی در شرایط مختلف از نظر نور)، یا از چند نقطه نظر همعقیده بودند، تا آن را از نظر شکل و رنگ درک نموده و با مهارت کامل ترکیب نمایند.

به نظر من این دیار به یبایی ژاپن است، به خاطر روشنی فضا و آثار رنگهای شاد. آبها تکه هایی از یک (به تصویر صفحه مراجعه شود) زمرد زیبا را می سازند؛ انواع آبی در منظره ها، همنطور که در پارچه های دارای نقش ونگار می بینیم…

(ونسان به برنار).

باشگاه بیلیارد-داخل

منظور از داخل، درون کافه ای در میدان لامارتین است (این محل همچنان وجود دارد و کافهٔ آلکازار نامیده می شود)، که ون گوگ در ابتدای اقامت خود در آرل قبل از مستقر شدن در خانهٔ زرد در آن زندگی می کرد. او می خواست خانهٔ زرد، را به محفلی برای هنرمندان مبدل سازد و گوگن در مدت دو ماه با او در آن زندگی کرد. ساختار دقیق پرسپکتیو تابلو، که از نقطه ای بسیار بالا انتخاب شده، عمق فراوانی به آن می دهد.

در اطراف لامپهای گازی، نور به یاری حرکات جدا از هم قلم مو، که دایره وار حرکت نموده و هاله ای سه بعدی را ساخته اند، لرزان دیده می شود.

در این اتاق منزوی، آدمهای کمی وجود دارند و اشیاء که به صورت قسمتهای مسطح و با رنگهای سرد و ساکن در مکان معین می شوند، وجودهایی پررمز و راز و متخاصم هستند.

در اینجا این رنگ است که با هماهنگیها و تضادهایش، احساسات و هیجانات را منتقل می نماید. تضادهای اولیه عبارتند از: آفتاب/شب. زندگی/مرگ.

این چیزی است که در اینجا باشگاه بیلیارد می نامند…بنابراین ولگردان شب، هنگامی که پول برای مسکن ندارند یا وقتی آنقدر از خود بیخود شده اند که در جایی پذیرفته نمی شوند، می توانند به آن پناه ببرند.

در تابلوی باشگاه بیلیارد، من خواسته ام بگویم که باشگاه محلی است که در آن می توان خود را نابود کرد، دیوانه شد، جنایت کرد. درنهایت با استفاده از تضاد میان صورتی آرام و قرمز عمیق، سبز کمرنگ لوئی پانزدهم با ورونز، که با سبزهای مایل به زرد و سبزهای مایل به آبی تند تضاد دارند و همهٔ اینها در فضایی مانند کورهٔ جهنم و گوگرد پریده رنگ، خواسته ام قدرت تاریکیهای یک محل نامناسب را نشان بدهم.

(ونسان به تئو)

باشگاه بیلیارد-بیرون

ون گوگ برای مدتی به مسألهٔ توصیف صحنه های شب و آسمانهای شبانگاهی پر از ستاره، علاقمند می شود. او با لباسهای عجیب وغریب، کلاهی که دور آن را تاجی از شمعهای کوچک دربرگرفته، سه پایهٔ نقاشی خود را در سواحل رود رن قرار می دهد تا شب پرستاره را نقاشی کند، یا در شهر پرسه می زند و زیر چراغهای کوچک توقف می نماید تا آسمان شب را درمیان سایه های تاریک بامها یا توده های سیاه خانه هایی که درب یکی از آنها باز می شود و لکه ای از نور را تشکیل می دهد، نقاشی کند. ون گوگ عاشق آبیهای غنی و عمیق آسمان جنوب و نیز زردهای خورشیدی رنگی که تابلوهایش را فرا می گیرند، شده بود. یک بار دیگر منظره بهانه ای به دست او می دهد تا روی تابلوی خود، رنگهای ناب را کنار یکدیگر قرار دهد؛ زرد و آبی پررنگ که به واسطهٔ رنگ سیاه بیشتر جلوه می نماید. در اینجا، باشگاه هالهٔ نورانی خود را می گسترد. در حالیکه در عمق آسمان، ستاره ها مانند گلهخایی از نور می درخشند.

نقاشی صحنه ها یا جلوه های شب در خود محل و خود شب را بی نهایت دوست دارم. این هفته هیچ کاری جز نقاشی کردن، خوابیدن و غذا خوردن انجام نداده ام. مقصودم این است که جلسات دوازده ساعته، شش ساعته و به همان نسبت خوابهای دوازده ساعتهٔ متوالی.

(ونسان به تئو)

اتاق ون گوگ

ون گوگ ماهیت درونی اشیاء را درک می نماید، حتی معمولیترین اشیاء آنها را، تا جایی که آنها را تغییر می دهد و به چیزهایی واقعیتر از طبیعت، مبدل می نماید. او حضوری اساسی به آنها می دهد. اشیائی که با دقت انتخاب می شوند، اغلب در یک سلسلهٔ طولانی از نقاشیها و تابلوها در آثار ون گوگ، ارزشی بیش ازپیش نمادین دارند. مدتها کوشش شده است مفهوم آنها توضیح داده شود؛ صندلیهای خالی، اتاقهای خالی، اشیاء متروک، شاید نمادی ازجستجوی غیر ممکن باشند.

این بار تنها اتاق خوابم را نقاشی نموده ام، تنها رنگ است که باید گویا باشد…القاءنمایندهٔ، استراحت باشد یا خواب به طور کلی. انتها تصویر تابلو باید از سر یا بهتر بگویم از مخیله برطرف خستگی کند…پهنای اثاثیه باید بیانگر استراحتی تزلزل ناپذیر باشد.

(ونسان به تئو)

گلدان با گلهای آفتابگردان

در آرل، ون گوگ خانه ای اجاره می نماید که نمای آن با رنگ زرد، رنگ آمیزی شده است. او درون خانه را با تعدادی تابلو از آفتابرگدانها که نشانهٔ آفتاب داغ جنوبند، تزئین می نماید.

زرد، رنگ اصلی بومهایی است که ون گوگ در آرل نقاشی نموده است. در طرحهای اولیهٔ آفتاب گردانها، رنگ زرد به طرف انواع نارنجی می رود و آنقدر این اختلاف رنگ زیاد می شود که به طرف انواعی از رنگ سبز، حرکت می نماید. در این سلسلهٔ مشهور که شامل انواع نامحدودی است-این گلهای معمولی، شکلهایی کاملا متفاوت به خود می گیرند، از غنچه گرفته تا گلهایی با گلبرگهای پژمرده-زرد مسلط، تمام جنبه های ممکن را ارائه می دهد. هنرمند می خواهد قبل از هرچیز به یاری رنگ، سخن بگوید، در اینجا دیگر اثری از خطوط کوتاه و مقطع که متعلق به تجربهٔ دیویزیونیستی است، دیده نمی شود. حرکت قلم مو، یکنواخت، قوی و تهاجمی است. قلم مو تصویر و حجم گلها را با رنگهای زرد روی زرد، در ترکیبی مملو از حرکت می آفریند. او بی باکانه تندترین رنگها را به کار می برد، زیرا می داند گذشت زمان آنها را حتی بیش از حد تلطیف خواهد نمود. در واقع باوجود تمام مراقبتها در حفظ آثار او، گذر زمان از تندی و خشونت رنگها در بسیاری از آنها کاسته است.

روزی گوگن به من گفت که از کلودمونه تابلویی از آفتابرگدانها را در یک گلدان بزرگ ژاپنی بسیار زیبا دیده است، ولی آفتابگردانهای مرا بیشتر دوست دارد.

(ونسان به تئو)

شب پرستاره

شبِ پُرستاره در سال 1889 خلق شد. این اثر نه تنها یکی از شاهکارهای ون گوگ است، بلکه به عنوان یکی از نمادهای هنر نوگرای اروپا نیز به شمار می آید.

ون گوگ این اثر را در بیمارستانی روانی در سن-رمی-دو-پروانس در جنوب فرانسه که در آن بستری بود و یک سال قبل از مرگ خود کشید. این اثر هم اکنون در موزه هنر مدرن در نیویورک نگهداری می شود.

ونگوگ خودش در نامه ای به برادرش این گونه می نویسد که:《امروز صبح، ساعت ها قبل از طلوع آفتاب، حومه شهر را از پنجره با یاری نور ستاره های صبحگاهی دیدم که بسیار بزرگ به نظر می رسیدند.》پنجره ای که ون گوگ درباره آن در نامه به برادرش صحبت نموده بود، پنجره آسایشگاه سینت پائول واقع در جنوب فرانسه بود که مدتی را آن سپری نموده بود و این ایده سرچشمه شکل گیری این اثر است.

آسمان در شبی پوشیده شده با ابرهایی چرخ چرخان، ستارگانی فروزان و هلال درخشان ماه، پس زمینه رؤیاگونهٔ این اثر را تشکیل می دهند. اگرچه در توصیف عناصر اثر به وضوح اغراق شده است اما به سادگی می توان با آنها عجین شد. این آسمان چشم بیننده را روی تابلو در تعقیب خطوط خمیده اش به حرکت درمی آورد و دیدی نقطه به نقطه با ستارگان به وجود می آورد. در پایین خط افق و در زیر تپه، شهر کوچکی قرار گرفته است که آرامش در ساختمان هایش موج می زند. رنگ های تیره خانه هایی با پنجره های روشن. برج بلند کلیسا در مرکز شهر روی ساختمانهایی کوچک تر، تلقینی از مقیاس زمینی به همراه حس ثبات و خداگرایی که معمولاً در کارهای دیگر ونگوگ نیز تکرار شده است می دهد. در سمت چپ اثر، ترکیبی بزرگ، تاریک و تاحدودی مبهم دیده می شود که مقیاس ها را به هم می ریزد و فکر بیننده را درگیر ماهیت آن می نماید. حدس ها از کوه تا بوته ای بزرگ و پر شاخ و برگ، فرق دارد و شناخت به بیننده واگذار شده است.

اسطوره و واقعیت ون گوک

بیماری روانی غیرقابل تردیدی که موجب شد ون گوگ دست به خودکشی بزند، افسانه ای را در خصوص او به وجود آورده است: او هنرمندی ناسازگار بود! ولی ون گوگ یک رمانتیک ناامید و ناسازگار در مسائل شخصی و اجتماعی نبود.

این واقعیت دارد که ونسان همواره میان تمایل به دوری جستن از مسائل عادی و پست دنیا و تمایل به بازگشت از تبعید…به دنیا نقاشی که درآن باید در برابر دسیسه های پیاپی ایستادگی کرد، مبارزه نموده است، ولی در این مبارزهٔ مدام، روح او از تسلیم شدن، چشم فروبستن و عادت کردن به پستیهایی که به نظر می رسد بر او چیره می شوند، سر باز می زند.

از نظر سیاسی، ون گوگ یک جمهوریخواه (مخالف سلطنت و بوناپارتیسم) مأیوس است، ولی کسی که هنوز می تواند آرمانهایی راکه فکر می نماید در سیاست تحقق ناپذیرند، به هنر خود انتقال دهد. خدمت به این آرمانها از طریق هنر، نه تنها ممکن، که ضروری است. در این زمینه نامه ای که او در آرل هنگام کشیدن تصویر رولن پستچی نوشته است، روشنگر است. ون گوگ پس از اعلام اینکه آنچه در پاریس فرا گرفته-منظور عقاید اپرسیونیستها-، دیگر برای او اهمیتی ندارد و هنر او بیشتر با عقاید دولاکروا بارور شده است تا افکار ایشان، به روشنی توضیح می دهد که رابطهٔ میان جنبهٔ انسانی و جنبهٔ اجتماعی در تابلو، چگونه باید باشد: ما زمین و ژرمینال را خوانده ایم و اگر کشاورزی را نقاشی می کنیم، دوست داریم نشان بدهیم که این خواندن با ما تناسب داشته است.

ون گوگ پس از آنکه با مفهوم دیدگاه مادی امپرسیونیسم فاصله گرفت، این دقت را داشت که به اثر خود، تفسیری صرفا واقعگرایانه (به سبک زولا) ندهد. نمی دانم آیا می توانم پستچی را همانطور که احساس می کنم نقاشی کنم. چرا؟ زیرا تصویر واقعگرایانه ای که یک انسان یا یک شی ء به مردم نشان می دهد، چیزی است و محتوای درونی آن، که هنرمند باید کشف و شاید حتی ابداع کند، چیز دیگری است این انسان (رولن پستچی) مثل پدر تانگی است (…) او قلبا از آنچه که ما لذت می بریم متنفر است و روی هم رفته در خصوص خود اندیشهٔ زندگی، تردید دارد و تا حدودی سرخورده است.

ون گوگ که در بیست سالگی کشیشی عامی (بهتر است بگوییم کشیشی کارگر) است، در حدود چهل سالگی، هنرمندی است که از آوان گارد عصر خویش (امپرسیونیستها، محافل پر از دسیسه کاری و حسادت ورزی آنها) و از بیان دمکراتیک جمهوریخواهی مأیوس می شود. او هنرمندی است که به واقعگرایی در هنر، ایمان دارد و با اینهمه نسبت به اجرای کلمه به کلمهٔ آن، واکنش نشان می دهد.

احساسات انسان محبت آمیز و اجتماعی او، مبارزهٔ روزمره اش برای به دست آوردن بوم، رنگ، قلم مو (قبل از آنکه حتی به فکر غذا بیفتد)، حالت مناقشهٔ دائمی و تنش در سبک هنریش-گرچه بی شک این مسائل علت بیماری او نبودند-، موجب فراهم شدن زمینه برای بروز فاجعه شدند.

موفقیت پس از مرگ

موردی که در دنیا منحصر به فرد محسوب می شود، این است که آثار ونسان ون گوگ که یکی از فقیرترین هنرمندان در تمام دوران بوده است، شاهد سرنوشتی استثنایی بودند. در واقع آثار او، تقریبا به صورت کامل در دستهای تنها یک نفر جمع شدند: برادر بسیار عزیزش تئو که آنها را گام به گام دنبال نموده، جمع آوری نمود و از آنها دفاع کرد و هنگام مرگش-یک سال پس از مرگ ونسان (1891)- همهٔ آنها را برای بیوه اش جسینا ون گوگ بونکر گذاشت.

ونسان ویلم ون گوگ، فرزند تئو و جسینا آنها را به ارث برد و در اختیار بنیاد ون گوگ که در پی توافق با شهرداری آمستردام در سال 1931 ، در این شهر ایجاد شده بود، قرار گرفته است. آثار و اسناد، ابتدا در استدلی ایک میوزیم 24 نگهداری می شود و بعد به موزه ای که بین سالهای 37 -1963 ساخته شده و کاملا به او اختصاص داده شد، انتقال یافت. این موزه، بیش از 550 نقاشی از این استاد و تابلوهایی از دوستان و همعصران او را در خود دارد.

تقریبا در همان زمان، خانم کرولر-مولر که شروع به جمع آوری آثار این نقاش در 1928 نموده بود، دو کلکسیون بزرگ دیگر هلندی از او را (یعنی کلکسیونهای نیجلند و ال.سی.انتهوون) خریداری نموده و در ییلاقات هلند در اوترلو 25 موزه ای جالب توجه که 256 نقاشی و تابلو، از جمله طرحهای اولیه و کپیهایی از آثار به نمایش درآمده در موزهٔ ون گوگ (مانند تابلو مشهور سیب زمینی خورها) را شامل می شد، افتتاح کرد.

این کلکسیونهای خانوادگی یا آنهایی که از طریق محافل کوچک تحسین نمایندگان برپا شده، آدمی را به این فکر می اندازد که کلکسیونرها، موزها و منتقدان، ون گوگ را به فراموشی سپرده اند. این مسأله در ابتدا صحیح بود. این برادر او، تئو بود که مأمور شد تا سه اثر از او را در سالهای 1888 ،1889 و 1890 به سالن مستقلها بفرستد. این سه مورد، اولین و تنها موارد شرکت این هنرمند در نمایشگاههای رسمی در زمان حیاتش بود. آلبراوریه 27 منتقد، در این باره می گوید: …حضور نگران نماینده و پریشان نمایندهٔ شخصیتی عجیب، واقعی و در عین حال تقریبا ماورای طبیعی.

آلبراوریه بی فایده یک منتقد رسمی بود، او حتی یک نوگرا نیز به حساب نمی آمد. از طرف دیگر، اتفاقی نیست که اوکتاومیربو 29 منتقد نشریهٔ لکودوپاریکه از این بومهای صاعقه افکن در میان تمام بومهای نمایشگاه 1891 -که اندکی پس از مرگ هنرمند، تشکیل شده بود-تحسین می نماید، بیشتر به عنوان یک نویسندهٔ فکاهی شناخته شده، تا کارشناس هنری.

با اینهمه، دوستان او، با وجود مسائل ناشی از جامعه ای که به واسطهٔ اختراعات، گیج شده و خسته از اینکه باید به آن عادت کند، شروع به سازماندهی نمایشگاههایی کردند: نمایشگاه بیست بروکسل در بلژیک، نمایشگاه بارک دوبرتویل در پاریس که اولین نمایشگاه آثار ون گوگ در فرانسه بود و از طریق امیل برنار ترتیب داده شده بود. پس از آن، در لاهه در استودیو پولچری و در مرکز هنر، در آمستردام در گالری بوفا، در آرتی و آمیسیتیه ونیز، در سالن هنر کاخ پانور، نمایشگاههای ون گوگ یکی پس از دیگری برگزار شدند. این نمایشگاهها، همگی اندکی پس از مرگ این هنرمند هلندی تشکیل شد.

یان وت، نقاش و منتقد هنری در شمارهٔ روز 27 مارس 1892 روزنامهٔ آمستردام13 ، می نویسد: از این پس می توان انسان را در کل و نه تنها به عنوان شخصیتی عجیب و جالب توجه، پذیرفت.

در مقدمه ای بر نمایشگاه کاخ پانوراما که 87 تابلو نقاشی و 25 طراحی از ون گوگ را به نمایش گذاشته بود، رولند هولست 32 حتی از کسانی که اعتقادی به موفقیت او ندارند، می خواهد به دقت عالی هنرمند، اعتراف نمایند. بحث بر سر انتخاب میان شکل گرایی و محتوا بود؛ در زمانی که گرایش به فرم (شکل)، قله های فتح را طی می کرد، ون گوگ تصمیم گرفته بود نقاش محتوا باشد. لحظهٔ بسیار حساسی بود. لحظه ای که دنیا هنر در تصمیم گرفتن میان ارزش محض، ولی غیر تجاری و ارزش دیدن کردن و بنابراین بازار، تردید داشت.

ون گوگ در زمان حیات خود، حتی یک تابلو را هم نفروخته بود، مگر به برادرش و دکتر گاشه که قبل از مرگ او پذیرفته بود. هنگامی که اولدنزیل، تاجری از رودترادم، نقاشیهای او را در سال 1892 به معرض نمایش و فروش گذاشت و یک تاجر دیگر از دور درخت به نام هیده جیجلاند کلکسیون خود را به خانم کروله-مولر (1928) فروخت، ون گوگ بلامنازع وارد بازار نو مدرن گشت.

اولین موزه ای که تابلویی از ون گوگ را خرید، موزهٔ بویمانز روتردام بود. این تابلو جزء کلکسیون بیوهٔ تئو بود، ولی شناسایی رسمی هنرمند که با نمایشگاهی در 1905 در موزهٔ استدلییک آمستردام شروع شد، واقعا مورد توجه مردم قرار نگرفت و معروفیت و آوازهٔ او مدیون وجدان انتقادی نسلهای تازه است که آثار قرن پیش را زنده کردند.

ون گوگ هنرمند اروپایی

فرانسه به عنوان نمایندهٔ امپرسیونیسم پیروزی که آماده است هنرمندان جوان و افراد حاشیه نشین را بپذیرد، با آغوش باز از ون گوگ استقبال می نماید. آثار او از پاریس به مسکو و سن پطرزبورگ (لنیگراد)، دانمارک (کپنهاک 1893)، و در سال 1898 ، به اسکاندیناوی (اسلو، استکهلم، گوتبورگ) می فرایند. ولی ون گوگ، به لطف یکی از تاجران بزرگ، در آلمان با نام پل کاسیره، معروفیت یافت. با نمایشگاههای 1905 هامبورگ و برلین، نمایشگاه سال 1906 موزهٔ برلین و نمایشگاه بزرگ هنرمندان و دوستان هنرمند مستقل آلمان غربی (2191 در کلن)، کاسیره ون گوگ را بانی جریان اکسپرسیونیسم آلمان نمود. آلمانیها و پیش از همه، یولیوس مه یر-گرفه (نویسنده ای که کتاب ونسان ون گوگ، رمان هنرمندی در جستجوی خدا را نوشت)، پذیرای این هنرمند بزرگ هلندی شدند.

ون گوگ، هیچگاه به آلمان نرفته بود، ولی این آلمانیها بودند که شروع به انتشار بخشهایی از نامه های او به برادرش تئو، کردند. ون گوگ یک هنرمند اروپایی شد و هموطنان هلندی او با انتشار کتاب کاملی از نامه های او از طریق جی.ون گوگ بونگر، جمع آوری و از طریق یک کتابخانه 34 در آمستردام تصحیح شده بود، مجددا او را تصاحب کردند. همسر برادر هنرمند، در مقدمه ای می نویسد: منتظر بوده است تا قبل از انتشار نامه های او، آثارش ارزش واقعی خود را بیابد. تصمیمی بسیار شرافتمندانه که ون گوگ را از ابهامات خارج کرد و از او یکی از بزرگترین سهامداران هنر هلند در فرهنگ اروپا ساخت.

از آن پس-در سال 1914-، ونسان ون گوگ یکی از ستونهای هنر نوین گشت.

از میان اظهار نظرهای بیشمار جمع آوری شده دربارهٔ ون گوگ، به عنوان انسان و هنرمند، در اینجا سه نمونه از داوریهای جالب توجه افرادی را که او را می شناختند می آوریم:

ژ.آلبراویه منتقد لومرکور دوفرانس، امیل برنار نقاش، دوست گوگن که در انگلیس با او دیدار نموده بود و گوگن که ون گوگ در دوره ای کوتاه و پرتلاطم در خانه دوستاندر آرل با او زیسته و کارنموده بود.

ژ.آلبراوریه در لومرکور دوفرانس1890 :

او فردی است با حساسیت زیاد، کاملا استدلالی که با شدتی غیر طبیعی و حتی شاید دردناک، خصوصیات غیر قابل مشاهده و مخفی خطوط او، اشکال و نیز رنگها، نورها و اختلافاتی را که از دید مردمکهای سالم، پنهان می ماند و پرتوافشانیهای سحرآمیز اشکال را مشاهده می نماید و به همین علت واقعگرایی او (به عنوان یک بیمار نوروز) و صداقت و حقیقت او تا این مقدار با واقعگرایی، صداقت و حقیقت آن خرده بورژواهای بزرگ هلند، که اینقدر از نظر جسمانی سالم و از نظر روحی متعادل بودند، اختلاف داشت. بورژوهایی که اجداد و اربابانش بودند.

امیل برنارد، در نامه های ونسان ون گوگ، پاریس،1911 :

او نقاش است و نقاش باقی می ماند. در جوانی، هلند را به رنگ قهوه ای نشان می دهد، چند سال بعد به عنوان یک دیویزیونیست، مون مارتر و باغهایش را و انتها با استفاده از رنگهای تند جنوب (فرانسه) یا اوور سوراوز را به تصویر می کشد. او چه نقاشی کند یا نکند، در کاستیها و عیوب گم می شود، او برای همواره نقاش باقی می ماند. گاه با هماهنگیهای کم نظیر در ترکیب تازه از چند رنگ، چیزی را می بیند که او را شایستهٔ توجه می نماید و در گروه شخصیتهای بسیار پرجنب وجوش des temperaments قرار می دهد.

پل گوگن در کتاب قبل و بعد، پاریس.1923 :

…جعبه رنگ به سختی گنجایش همهٔ این تیوبهای فشرده را داشت که هیچگاه درب آنها بسته نمی شد و با وجود همهٔ این بی نظمی، همهٔ این آشفتگی، یک کل بر بوم او می درخشید. در سخنانش هم دوره، دو گنکور و انجیل، این مغز هلندی را می سوزاندند. در آرال، اسکله ها و پلها و قایقها و همهٔ جنوب برای او به هلند تبدیل می شدند. او حتی نوشتن به زبان هلندی را فراموش می کرد…

ارزش نامه های ون گوگ

گنجینه ادبی استادان هنر نقاشی چندان بزرگ نیست. نقاش معمولا با کلمات سروکار ندارد، و به ندرت قلم به دست می گیرد، اگر هم چیزی بنویسد، جسته و گریخته و بسیار معمولی است. اگر نامه ها و یادداشت های همه نقاشان را جمع و منتشر نمایند واقع مجموعه جالبی نخواهد بود. اما مورد استثنایی نیز وجود دارد، زیرا نامه ها و نوشته های بسیار جالبی از چند نقاش و نابغه هنر در دنیا به یادگار مانده، که نامه های ون گوگ در بین آن ها عالی ترین مقام را دارا است. این نامه ها آهنگ و ارتعاشی مخصوص دارند، که آن ها را با هیچ آهنگی نمی توان مقایسه نمود. البته اسناد عالیتر و عمیق تری مانند مجموعه مشاهدات و ابداعات لئوناردو داوینچیو منظومه میکل آنژنیز وجود دارند که بسیار گرانبها هستند، بحث ها و آنالیز های رینولدز بی مقدار جالب و خواندنی است، یادداشت های روزانه واژن دلاکروا به مراتب زندہ تر و مهیج تر از نامه های ون گوگ است، نوشته های پل گوگن(که ابتدا دوست و بعد ها دشمن ون گوگ بوده) بسیار ادبی و هنری است. اما از تمام این آثار و ذخایر ادبی نقاشان، هیچ مدرک و سندی را انسانی تر و تأثر آورتر از نامه های ون گوگ نمی توان یافت. این نامه ها فراموش نشدنی است. این نوای درد و رنج نقاش بزرگی است که مخاطب را میلرزاند.

در تاریخ هنر، این اولین بار است که روح انسانی در کالبد شخصی نقاش، که قلم مو تنها وسیله بیان اوست، بدین شدت در قالب الفاظ به هیجان آمده است. از این حیث ونگوگ را نمی توان با کسی مقایسه کرد و در یک ردیف قرار داد. شاید فقط رامبراند قادر بود، در صورتی که قلم به دست می گرفت، توضیح درد و رنج و ناکامی های خود را چون ون گوگ روی صفحه کاغذ بیاورد. گوش بشر چنین پند و اندرزی از زبان یک نقاش نشنیده است؛ گرچه پند و اندرزش برای شنیدن همگان نبوده. ون گوگ این نامه ها را با کمال صداقت و سادگی نوشته و به نشانی تعیین و ساده ای فرستاده و اکنون بدون اجازه نقاش به دست ما رسیده است. در دنیا فقط یک نفر بود که ونسان ون گوگ می توانست برایش چنین نامه هایی بنویسد. فقط برادر کوچکش تئودور (تئو) قادر بود به سخنانش گوش فرا دارد. تئو یکی از کارمندان جزء شرکت بازرگانی آثار هنری گوپیل و یگانه مایه امید و دل خوشی ونسان بود که مدت ده سال بار زحمت و زندگی او را به دوش کشید. این دو برادر همدیگر را نمی دیدند، اما نامه نگاری آنان هیچوقت قطع نمی شد. اگر برادرش نبود، شاید خیلی زودتر چشم از زندگی می پوشید، اگرچه با بودن تئو نیز زندگیش دیری نپایید.

نامه های ون گوگ

متن کامل

نویسنده : ونسان ون گوگ

مترجم : رضا فروزی

انتشارات نگاه

568 صفحه

ونسان برای کلیه فعالیت های هنری خود بیش از ده سال، یعنی از سال 1880 تا 1890، وقت صرف نکرد. از سال 1872 که در اثر ناسازگاری محیط و ناراحتی های روحی خانواده اش را ترک گفت، تا 27 ژوئیه 1890 که آخرین نامه اش را ناتمام گذاشت و به زندگی خود انتها داد، تئو محافظ افکار و پناهگاه بیم و امیدش بود. نامه های ون گوگ دیوان بزرگی است که این کتاب گل چینی از مهمترین و گویاترین آن ها است، و آنچه از دل دردناک و از نوک خامه اش چکیده است روح و اثر ویژه ای دارد که در دل هر خواننده راه پیدا می نماید. این کتاب تنها گزارش کار نقاش نیست، بلکه درددل هنرمند رنج دیده ای است، که اثرش روی هزاران صفحه کاغذ نقش می بست و بی درنگ برای برادرش فرستاده می شد. ون گوگ از درد تنهایی می نالید، گویی با خود سخن می گفت. اگر یکی از نزدیکان کنارش بود و به سخنانش گوش می سپرد و با وی همدردی می کرد شاید این نامه ها نوشته نمی شد؛ اما کسی همدمش نبود. او از مردم کناره می گرفت، و تنهایی را لازمه آفرینش می دانست. به این جهت از هر محلی که دست سرنوشت بدانجا می رسید نامه های خود را به برادرش می نوشت. فقط در سال های 1888 و 1889 به امیل برنارد[7] یکی از مریدان گوگن که واسطه معاشرت و مناسبات دردناک آنان بود، نامه نوشت. ون گوگ همان طور که در نامه های برادرش سخن سرایی می کرد برای برنارد نیز به طور

مشروح نامه می نوشت، زیرا درد دلش انتها نداشت. اما وضع زندگیش؟ مفلس، فراموش شده، مجنون و قلندر ژولیده ای که هم نزدیکانش از وی شرم داشتند و هم خودش روحا شرمنده بود. هر رهگذری که به او می رسید با آرنج کنارش می زد. رفتار اقوامش با او نیز همین گونه بود. البته تا انداز های حق داشتند؛ زیرا ون گوگ نمی خواست مانند آنان زندگی کند. در هیچ کاری سررشته نداشت و هیچجا کاری به او نمی دادند. پیوسته پیشه و محل اقامت خود را تغییر می داد و از کشوری به کشور دیگر می رفت. هلند و بلژیک و فرانسه را زیر پا گذاشت. معلم بود، مبلغ دینی بود، شاگرد مغازه بود، نقاش هم بود. اما در هر کار و هرجا با ناکامی روبه رو می شد و ناچار پیوسته از برادرش درخواست پول می کرد و همه دلواپس بودند که کار این ولگرد و طفیلی انتها به کجا خواهد کشید. ونسان به اغلب نقاشان سرشناس و مشهور آن موقع علاقه و تمایل بسیار داشت و می کوشید از آنان تعلیم بگیرد و اصول نقاشی را بیاموزد. بین آنان چند نفر از اقوامش از جمله مااووه[8] منظره ساز بودند که ون گوگ را برای تعلیم می پذیرفتند، ولی وقتی او را | خودرأی می دیدند و پی می بردند که در هنر دارای افکار و اسلوب مختص به خود است با خشونت وی را از خود میراندند. عاقبت در یکی از خیابان های لاهه متوجه زن بدبخت و رنجور و سرگشت های شد و از روی رحم و دلسوزی او را با بچه هایش زیر پناه و حمایت خود گرفت. اوایل مدلش بود و سپس رسما با او ازدواج کرد، و این موقعی رخ داد که قبلا عاشق زن بیوه و جوانی شده و در راه وصالش رنج فراوان کشیده و انتها پاسخ رد شنیده بود. پس از آن هم خواست با دختر خانواده ماز طریقی ازدواج کند، باز هم دست رد به سینه اش خورد؛ در چنین حالی دست این زن بی پناه را گرفت و به خانه اش برد.

سرنوشت ون گوگ چنین بود. رانده شده اجتماع، بی نصیب از لذایذ زندگی و محروم از هر نوع خوشبختی. با این وصف برای رسیدن به هدف های هنری خود چنان مصمم و با اراده بود و چنان پافشاری و سرسختی می کرد که قهرمان عصر خود شد. اما ون گوگ هیچوقت خود را قهرمان نمی دانست. | ون گوگ با کسی سر ستیز نداشت، بلکه فقط خواهش و تمنا می کرد. اگر گاهی عصبانی می شد، بدون اراده و برای دفاع از خود بود نه به عنوان اعتراض یگانه درخواستش این بود که به او امکان دهند طبق دلخواهش زندگی و کار کند؛ تقاضایی که مورد قبول کسی قرار نمی گرفت. آثارش، رؤیایی و تحت تأثیر خواب و مستی و خیال نبود، بلکه از طبیعت و حقایق زندگی سرچشمه می گرفت. ون گوگ نه فقط نقاشی بزرگ، بلکه از علاقه مندان و عشاق کتاب بود. به ادبیات گذشته و معاصر علاقه بسیار داشت و هر کتاب تازه ای درباره هنر نقاشی و ادبیات به دستش می رسید، بلافاصله می خواند: کتاب و حقایق زندگی و هنر در نظرم یکی است. من کسی را که از حقایق زندگی به دور است موجود افسرده ای می دانم… اگر هنر را در حقایق زندگی نمی جستم، زندگی را بی فایده و بی معنی می پنداشتم. و یا هیچ چیز هنری تر از دوست داشتن مردم نیست! این جمله عصاره و معنی واقعی طبع ظریف و بدیع او است، و نظایر آن در نامه های او زیاد دیده می شود. ون گوگ رنگ را از لحاظ علمی و روانی آنالیز می کرد و از شدت رنگ و صراحت خط و سرعت قلم برای بیان هیجان درونی خویش کاملا استفاده می کرد، و این همان روشی است که در تاریخ هنر اکسپرسیونیسم نامیده شده. لطف و ظرافت آثار ون گوگ را باید در همین صراحت لهجه و سرعت بیان جستجو کرد. علیه ناتورالیسم با سرسختی مبارزه می کرد: رنگ به خودی خود چیزی یا موضوعی را بیان نمی نماید و از این امر نمی توان احتراز کرد، بلکه باید از آن استفاده کرد. - عشق دو عاشق را باید از طریق تناسبات ازدواجی دو رنگ مکمل مجسم نمود، یعنی از طریق آمیختن آن ها رنگی به دست می آید که از نظر رئالیست ها و همه فریب دهندگان چشم مردم، کاملا درست نیست، ولی رنگی است شدید و گویا که احساس و التهاب نقاش را بیان می نماید.

اگر رنگ یا طرح کاملا دقیق و موبه مو مطابق طبیعت باشد هرگز چنین هیجانی ندارد. - در تابلوی کافه کوشیدم این نکته را برسانم، که کافه جایی است که شخص را ممکن است به جنون بکشاند یا به ارتکاب جنایتی وادارد. این نمونه ای از طرز بیان جنبه های منفی زندگی در نقاشی است؛ اینک نمونه ای از طرز بیان جنبه های مثبت طبیعت، که در هنر مدرن بسیار جالب است. ون گوگ برنامه ای برای نقاشی چهره تنظیم نموده و چنین نوشته:

می خواهم پرتره دوست نقاش خود را که قیاف های دلنشین و مو های بور دارد نقاشی کنم، نقاشی دوستم مانند نوای دلنشین بلبل است. می خواهم شخصیت این دوست نقاش و محبتی را که نسبت به وی احساس می کنم در کارم بپردازم. پرتره اش را تاحدی که می توانم دقیق می سازم، معذالک احساس می کنم کارم ناقص و ناتمام است. برای اینکه پرتره را تمام کنم قید و شرط را کنار گذاشته و در رنگ آمیزی آزادی عمل به خود می گیرم، در نشان دادن رنگ های موی بورش مبالغه می کنم و تا رنگ های نارنجی و زرد کرم و حتی زرد لیمویی پیش می روم. به جای دیوار معمولی اتاق، فضای عمیقی از شدیدترین رنگ های گوناگون آبی برای زمینه استفاده می کنم. در نتیجه صورتی روشن و صوفیانه روی رنگ های متنوع آبی به وجود می آورم که مانند ستاره در آسمان نیلگون می درخشد. در این جملات ون گوگ شخصیت واقعی خود را نشان می دهد، شخصیتی بزرگ و تحقیر شده، نقاش پرشوری که در پیچ وجم مسائل زندگی حیران و سرگردان مانده، هنرمند با فراستی که در کارش منتهای وسواس را نشان می دهد. اما این فقط برنامه اش بود، نه حقیقت امر.

او می دانست چه می خواهد ولی اطمینان نداشت که به راه راست رسیده است. در عین گمراهی دیوانه وار کار می کرد، ساعت های متمادی مقابل سه پایه نقاشی می نشست و آنقدر به کار ادامه می داد که چشم هایش درد می گرفت. معذالک در تابلو های خود پختگی و عظمت نمی دید. کار هایش را ابتدایی و مقدمه ای برای آینده می پنداشت. ون گوگ بسیار سر به زیر و فروتن بود: دلم می خواهد ده سال تمام حرف نزنم و فقط اتود کنم. - اگر صد ها تابلو بسازم فقط چندتای آن ها ممکن است خوب باشد. مقدار کار وی را هیپنوتیزم می کرد و کمیت را وسیله ای برای تکامل می دانست. هر نوشته و سندی درباره نقاشی به دستش می رسید بیدرنگ می بلعید و باز سیر نمی شد. از برادرش متصل تقاضای پول می کرد تا صرف خرید بوم و رنگ کند، و این تقاضا ها انتها نداشت. حاضر بود به هر خواری و محرومیتی تن دردهد، فقط بدون رنگ و قلم مو و بوم نقاشی نباشد. گویی تنگدستی را لازمه آفرینش می پنداشت:

باید با تنگدستی بسازیم. - نقاشی مانند معشوقی است که زندگی شخص را ویران می نماید. بدون پول نمی توان کاری انجام داد و هرچه در این راه خرج می کنم کفایت نمی نماید. جای گله نیست، باید دم فروبست؛ زیرا کسی مرا به این کار وادار ننموده. ونسان خود را نقاش روستایی می دانست؛ و اصرار داشت وی را به همین نام بخوانند: اینکه می گویم، نقاش روستایی هستم البته راست گفته ام، در آینده نیز این نکته برایت بیشتر روشن خواهد شد. در ده خود را میان خانواده و زادگاه اصلی خویش احساس می کنم. بی فایده نبود شب های دراز کنار سفره پارچه بافان و روستاییان می نشستم و به افکار و اندیشه ها فرو می رفتم. ون گوگ از نفاق بین نقاشان ناراحت بود و آنان را به دوستی و همکاری دعوت می کرد، اما مزه همکاری و دوستی با گوگن را در سال 1888 در آرل چشید. پل گوگن استاد مسلم و چیرہ دست، اما خودخواه و خودپسند، به دوستی و فروتنی ون گوگ چنان پاسخ داد که ون گوگ از خود بیخود شد و با کاردک نقاشی به گوگن، که زمانی او را پیردیر می خواند، حمله کرد. افکار و تصورات ون گوگ درباره دوستی و همکاری به این طریق از هم گسیخت. ون گوگ این همه مصایب و بلایا را با سربلندی پشت سر گذاشت، و چشم از دنیا پوشید. اما کار و هنرش مشعل راهنما و الهام بخش نسل جوان گشت. پس از وی موزه های بزرگ دنیا برای گردآوری آثارش به مسابقه پرداختند. منتقدین او را بزرگترین هنرمند نیمه دوم قرن نوزدهم خواندند. ون گوگ دوباره زنده شد، و اکنون یکی از سه ستاره فروزانی است که در آسمان هنر مدرن اروپا می درخشند: سزان ، گوگن، ونگوگ.

منبع: مطالعات هنرهای تجسمی بهار 1377 - مقدمه کتاب نامه های ون گوگ - ویکی پدیا