معمای کسری بودجه در عربستان؛ سعودیها پول را کجا هزینه میکنند؟ - بابا آب داد

به گزارش بابا آب داد، اقتصاد عربستان سعودی بیش از 6 سال است که درگیر بحران های خودساخته ای است که می توانست با مدیریت کارآمد از عمیقتر شدن این بحران جلوگیری گردد.

به گزارش گروه بین الملل بابا آب داد، از سال 2014، بودجه های عربستان شاهد کسری مداوم بیش از 400 میلیارد دلار بوده است که سبب شد تا این کشور هم از وام و هم از ذخایر ارزی خود استفاده کند؛ ذخایری که از 125 میلیارد دلار در سال 2019 به 92 میلیارد دلار در سال 2020 کاهش یافت در حالی که پیش بینی می گردد میزان این ذخایر به 74.6 میلیارد دلار در سال 2021 کاهش یابد[2].

مسئولین عربستان بودجه این کشور را برای سال 2021، 263 میلیارد دلار اعلام کردند که نسبت به سال گذشته 7% کاهش داشته است. بر این اساس عربستان کوشش می نماید کسری عظیم ناشی از کاهش درآمد نفت و افزایش هزینه های لازم برای مقابله با بحران ویروس کرونا را مهار کند. این بودجه با کسری 79 میلیارد دلاری معادل 12 درصد از فراوری ناخالص داخلی به تصویب رسیده است[3].

محمد الجعدان، وزیر دارایی عربستان در مورد تصویب بودجه گفت: ما اکنون در یکی از بدترین شرایط اقتصادی تجربه شده در طول تاریخ خود هستیم و برای جبران کسر بودجه، تمامی گزینه ها را آنالیز می کنیم[4].

این درحالی است که موسسه اعتبارسنجی مودیز، یکی از سه موسسه اعتبارسنجی معتبر دنیا، در تازه ترین ارزیابی­های خود از شرایط اقتصادی دولت عربستان به این موضوع اشاره نموده که ممکن است ریاض نتواند بر عایدی سالانه سرمایه 75 میلیارد دلاری شرکت نفتی آرامکو برای فراتر از سال 2021 حساب باز کند، مگر اینکه قیمت نفت خام به بیش از 80 دلار افزایش یابد. این درحالی است که دولت عربستان برای تامین کسری بودجه خود به درآمدهای این شرکت وابستگی بالایی دارد. کاهش قیمت نفت، جنگ یمن و کاهش درآمدهای ارزی در کنار افزایش مخارج عربستان سعودی ناشی از همه گیری ویروس کرونا مهمترین دلایل کسری بودجه عربستان به شمار می رود.

1.کاهش قیمت نفت

عربستان یکی از عظیمترین اقتصاد­های نفتی دنیا را در اختیار دارد. این کشور تا قبل از شیوع همه گیری کرونا با فراوری 11 میلیون و 300 هزار بشکه در روز[5] بعد از ایالات متحده بیشترین فراوری کننده نفت خام در دنیا به حساب می آید[6]. با شروع راهبرد ضربه زدن به اقتصاد جمهوری اسلامی ایران و روسیه، عربستان ظرفیت فراوری نفت خام خود را افزایش داد و این موضوع باعث کاهش نرخ نفت تا 30 دلار شد[7]. این موضوع در کنار همه گیری کرونا باعث شد تا درخواست برای نفت کاهش چشمگیری را تجربه کند. این اقدامات در حوزه نفتی کاهش 10 درصدی ارزش سهام آرامکو را در پی داشت[8].

1. نمودار فراوری نفت خام عربستان سعودی
   2. قیمت نفت از سال 2019 تا 2020

      2.جنگ یمن

      جنگ بی فایده در یمن و خریدهای سرسام آور تسلیحاتی عربستان سعودی از آمریکا و قدرت های فرامنطقه ای دومین دلیلی است که باعث کسری بودجه این کشور شده است. جنگ نافرجام یمن، بحران اقتصاد این کشور را عمیقتر نموده است. تبعات این جنگ که توسط آمریکا مدیریت می گردد، کاهش رتبه اعتباری عربستان از سوی نهادهای اعتبار سنجی را در پی داشت. موسسه رتبه بندی فیچ در گزارش خود از اقتصاد عربستان، رتبه اعتباری این کشور را با توجه به افزایش تنش های ژئوپلتیکی در منطقه و احتمال حملات بیشتر به زیرساخت های این کشور توسط یمن پس از حمله پهپادی یمن به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو، از A+ به A کاهش داد[9].

      جنگ یمن افزایش قراردادهای خرید تسلیحات عربستان را نیز در پی داشته است. ریاض در سال 2019 بیش از 8 درصد از فراوری ناخالص داخلی خود را صرف هزینه های نظامی و خرید تجهیزات از آمریکا، کشورهای غربی، چین و روسیه نموده است[10]. این جریان از سال 2004 تا به امروز به طور متناوب در همین سطح وجود داشته است[11]. عربستان در سال 2020 سومین کشور در دنیا از نظر اختصاص بودجه نظامی بوده است. این کشور با 78 میلیارد دلار بودجه نظامی و قراردادها و تسلیحات آمریکایی، اروپایی، چینی و روسی عظیمترین خریدار تسلیحات نظامی در منطقه به شمار می رود[12].

      3.تبعات ناشی از ویروس کرونا

      تبعات ناشی از همه گیری کرونا، آخرین ضربه ای بود که بر اقتصاد عربستان وارد آمد. همانگونه که اشاره شد با شیوع بیماری کرونا، قیمت های نفت خام با کاهش شدید روبرو شد و در حال حاضر 35 درصد پایین تر از سطوح پیش از بیماری قرار دارند. همزمان در این شرایط، طبق توافقی که میان فراوریکنندگان دنیای برای کاهش عرضه صورت گرفت، این شرکت مقدار استخراج نفت خود را کاهش داده است، اما این کاهش نتوانسته است شرایط اقتصادی عربستان را بهبود ببخشد. از طرف دیگر کرونا باعث شد تا سال جاری عربستان بیش از 2 میلیارد دلار[13] را در نتیجه تعلیق عمره و کاهش شرکت کنندگان در مراسم حج از دست داد در حالی که این کشور سالانه میلیون ها مسلمان را از سراسر دنیا میزبانی می کرد. آنچه در حال حاضر از عملکرد مدیران این کشور دیده می­ گردد بخش قابل توجه اقتصاد بحران زده عربستان سعودی، ناشی از تبعات مدیریت ناکارآمد سیاستمداران این کشور، عدم برنامه ریزی واقع گرایانه در کنار هزینه های غیر قابل توجیه بحران یمن است که باعث شده تا رتبه اقتصادی این کشور کاهش پیدا کند و کسری بودجه این کشور در طی سالهای گذشته افزایش فزآینده ای داشته باشد.

      نویسنده: عماد اصلانی مناره بازاری[1]

      [1] دکترای روابط بین الملل

      [2] https:، ، www.irna.ir، news، 84150143

      [3] https:، ، www.donya-e-eqtesad.com، fa، tiny، news-3700627

      [4] https:، ، www.isna.ir، news، 99080804783

      [5] https:، ، p.dw.com، p، 3QE7C

      [6] https:، ، www.expressnews.com، news، local، article، U-S-becomes-world-s-largest-oil-producer-13358362.php

      [7] https:، ، www.donya-e-eqtesad.com، fa، tiny، news-3634337

      [8] https:، ، www.bbc.com، persian، business-51790999

      [9] https:، ، www.fitchratings.com، entity، saudi-arabia-81688867

      [10]https:، ، www.sipri.org، sites، default، files، Data%20for%20all%20countries%20from%201988%E2%80%932019%20as%20a%20share%20of%20GDP.pdf

      [11] همان

      [12] https:، ، www.tasnimnews.com، fa، news، 1399، 09، 02، 2394123،

      [13] https:، ، www.mizanonline.com، fa، news، 632880