6 کتاب درباره تفکر انتقادی، ابزار تشخیص ادعاهای نادرست - بابا آب داد

به گزارش بابا آب داد، همه ما در زندگی روزمره با انواع و اقسام ادعاها روبرو می شویم؛ هدف اساسی این ادعاها شکل دادن به افکار ما و تأثیر گذاشتن بر رفتارهایمان است. چک کردن کانال های تلگرامی، گوش دادن به رادیو در تاکسی، دیدن تلویزیون در خانه، مکالمه های کاری و حتی صحبت با دوستانمان همه و همه موجب تأثیرگذاری بر باورها و نگرش های ما و احیانا انجام دادن کاری می شوند. ولی ما از کجا بدانیم که چه ادعاها و عقایدی را بپذیریم و کدام عقاید را رد کنیم؟ ما نیازمند ابزارهایی عقلانی هستیم تا بتوانیم ادعاهای نادرست کمتری را بپذیریم و با پیامدهای منفی کوچکتری روبه رو شویم. تفکر نقادانه ابزارهای لازم را برای آنالیز ادعاهایی که به طور روزانه با آن ها روبه رو می شویم، در اختیارمان می گذارد. اما تفکر نقادانه چیست؟

برای تفکر نقادانه تعریف های مختلفی وجود دارد. ما در این یادداشت به معرفی سه تعریفی می پردازیم که ضعف های یک دیگر را پوشش می دهند و با یک دیگر تضادی ندارند.

1. تفکری که نشانگر اشراف بر مهارت ها و توانایی های فکری است.

2.هنر اندیشیدن درباره تفکر خود در عین اندیشیدن به بهبود آن، یعنی تفکری واضح تر، درست تر و قابل دفاع تر.

3.تفکری که کاملا از تمایل طبیعی آدمی به خود فریبی و توجیه عقلانی کسب خواسته های خودخواهانه خود مطلع است و دائما در برابر این تمایل از خود محافظت می نماید.

در این یادداشت قصد داریم به معرفی کتاب هایی بپردازیم که به ما برای تقویت تفکر نقادانه کمک می نمایند. همین طور با شیوه درست استدلال کردن آشنا می شویم.

تفکر انتقادی واکاوی مبانی نظری و عملی

تفکر انتقادی نقشی قابل توجه در عملکرد افراد در مقاطع تحصیلی، پیشرفت شغلی و صندلی حرفه ای دارد. پس از خواندن کتاب تفکر انتقادی با موضوعات زیر آشنا می شویم؛

1. مرور مفهوم تفکر انتقادی، روینمودهای موجود نسبت به آن و فعالیت هایی که این نوع تفکر شامل می گردد.

2.آشنایی با مفهوم جدیدی تحت عنوان عمق و کیفیت تفکرانتقادی

3. شناخت مفهومی جدید به نام جسارت علمی به همراه پیامدهای گسترده آن برای تمامی جنبه های فراگیری.

4.آموزش تفکر انتقادی که به وسیله مباحثه و تمرین های متعدد به آن می پردازیم.

5.آموزش جسارت علمی به عنوان مهارتی کمک بخش در تسهیل تفکر انتقادی

این کتاب برای استادان و معلمان، علاقه مندان به آشنایی با تفکر انتقادی، دانشجویان و افرادی که به دنبال ارتقای شغلی هستند، مناسب است.

جنیفرمون نویسنده کتاب تفکر انتقادی در مرکز عالی مطالعات رسانه، دانشگاه بورنموث و به عنوان مشاوری مستقل مشغول به فعالیت است. او جایزه انجمن ملی تدریس را برنده شده است و کتاب های فراوانی در حوزه یادگیری و تعلیم و تربیت، نوشته است.

راهنمای تفکر نقادانه پرسیدن سؤال های به جا

وقتی می خواهیم کاری را انجام دهیم، ممکن است بین کارشناسان، اختلاف نظری وجود داشته باشد. این اتفاق در برنامه های خبری تحلیلی هم رخ می دهد؛ دو کارشناس با وجود تحصیلات یکسان، درباره موضوع خاصی نظرات کاملا متفاوتی دارند. مشکل از آنجا شروع می گردد که ما در همه کار ها نمی توانیم مهارت کسب کنیم. نمی توانیم هم زمان پزشک، تحلیلگر بازار بورس، معلم فرزندمان، تعمیرکار خودرو و… شویم. اما مصرف نماینده خدماتی هستیم که این کارشناسان ارائه می دهند. ما احتیاجمند ابزاری هستیم تا بتوانیم میان نظرات متفاوت کارشناسان، دست به انتخاب بزنیم. کتاب راهنمای تفکر نقادانه، حرف هایی برای گفتن دارد.

ام. نیل براون و استیوارت ام. کیلی، این کتاب را بر اساس تجربیات خود در کلاس های درس نوشته اند. تقریبا هر کداممان می توانیم از راهنمای تفکر نقادانه استفاده کنیم تا بتوانیم کیفیت استدلال کردن هایمان را بالا ببریم.

این کتاب از 14 فصل تشکیل شده است که فصل انتهای تمرین و مرور مطالب را شامل می گردد؛ با خواندن کتاب یاد می گیریم فایده پرسیدن سؤال های به جا چیست، دلایل استدلال کدام اند، کدام واژه ها یا عبارت ها مبهم اند ، درباره مغالطه ها مطالب مفیدی می آموزیم، درباره فریب دهنده بودن آمار های عرضه شده اطلاعات مناسبی کسب می کنیم و مطالب بسیار مهم دیگری را یاد می گیریم.

ما انسان ها در برخورد با هر ادعایی از قبل ذهنیتی داریم. یعنی آموخته این که به برخی چیزخا اهمیت بدهیم، به دنبال منافع خاصی باشیم و روی برخی ادعاها حساب نکنیم؛ بنابراین ما تفکر نقادانه را همواره از خلال عقاید فعلی خود شروع می کنیم. ما به عقاید فعلی خودمان تعلق عاطفی داریم. آن ها عقاید ما هستند و این کاملا قابل درک است که بخواهیم از آن ها محافظت کنیم. این نکته ای است که جا دارد تأکید به خصوصی بر آن داشته باشیم. ما در هر تصمیمی که می گیریم کوله باری شخصی به همراه داریم، یعنی تجربه هایمات، رویاهایمان، ارزش هایمان، آموخته هایمان و عادت هایی که از فرهنگ جامعه خود گرفته ایم.

ذهن فریبکار شما

بیشتر چیزهایی که ما به یاد می آوریم و باورشان داریم. یا مخدوش است یا کاملا اشتباه. مغز ما می تواند به طور پیوسته اطلاعات گمراه نماینده، مشاهده ها و باور های اشتباه فراوری کند. اما بیشتر ما، باورهایمان را درست و مسلم فرض می کنیم.

در کتاب ذهن فریبکار شما با ترفند های مغز برای گمراه کردن ما و سوق دادن ما به سمت نتایج نامرتبط یا واقعیات آشنا می شویم. از طرف دیگر راه چاره هایی که می آموزیم تا بتوانیم در برابر این فریب های ذهنی، ایستادگی کنیم. در این کتاب درباره خود تفکر می اندیشیم.

مغز ما نقاط ضعف و قوت زیادی دارد که می تواند بر نحوه تفکر ما اثرگذار باشد. ما توانایی خوبی در تشخیص الگوها داریم. اما در حوزه آمار و احتمالات ضعیف هستیم و آشنایی نداشتن ما با مفاهیم و روش های ریاضی منجر به این می گردد که در معرض خطا و فریب خوردن قرار بگیریم. ذهن ما می تواند باورهای نادرست را به رغم وجود شواهد و مدارک حفظ کند.

این کتاب از دو بخش اساسی تشکیل شده است؛ در بخش اول یاد می گیریم که ذهن ما چگونه عمل می نماید، چه ضعف ها و نقاط قوتی دارد و نحوه عملکرد آن دارای چه پیامدها و منشأ چه خطاها و نارسایی هایی است. بخش دوم کتاب، شامل راه چاره ها، مهارت ها و ابزارهایی است که با استفاده از آن ها با فریب های ذهن مقابله می کنیم. مقداری درباره تاریخ علم و نحوه تمایز بخشیدن میان علم و شبه علم می آموزیم و یاد می گیریم که چگونه تکنیک هایی را که آموخته ایم در زندگی روزمره خود به کار ببریم و از اشتباه های متداول پرهیز کنیم. این کتاب از 24 گفتار جالب و خواندنی تشکیل شده است.

کتاب ذهن فریبکار شما، تألیف پرفسور استیون نوولا، نورولوژیست و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه بیل ایالات متحده آمریکا است. او در زمینه های مختلف آموزش پزشکی فعالیت می نماید؛ همچنین در تحقیقات بالینی در حوزه تخصصی خود فعال بوده است. دکتر نوولا دکترای خود را از دانشگاه جرج تاون اخذ کرد و برای تکمیل دوره رزیدنتی به دانشگاه ییل رفت.

دکتر نوولا از مؤسسان یک مؤسسه آموزشی غیرانتفاعی به نام انجمن شک اندیشی نیوانگلنر است که با هدف ارتقای درک عمومی از علم به وجود آمده است.

مبانی استدلال

استدلال کردن موضوعی قدیمی است اما کاربردی روزمره دارد؛ همه ما انسان ها قادر به استدلال کردن هستیم و کسی وجود ندارد که همه ادعاها را باور کند؛ اما گاهی اوقات در انجام استدلال ها مرتکب خطا می شویم. هدف کتاب مبانی استدلال این است که بتوانیم مهارت های استدلال کردن را بهبود ببخشیم، بتوانیم تفکر کردنمان را بهتر کنیم و تحلیل انتقادی را بیاموزیم. خوشبختانه مهارت های استدلالی را می توان با تمرین، تکرار و آموزش بهبود بخشید.

کتاب مبانی استدلال برای ما مجموعه ای از ابزارهای عقلانی را فراهم می نماید که در فرایند اثبات، فهم و آزمودن ادعاها به کار می آید. این ابزارها اصول و روش هایی هستند که بسکمک از فلاسفه، دانشمندان، متفکران و منتقدان در طول قرن ها از آن ها استفاده نموده اند و توضیح و بسطشان داده اند. در این کتاب مفاهیم اساسی استدلال به صورت مختصر، روان، ساده، روشن و قابل فهم بیان شده اند که در عین حال دقیق هم هستند.

مبانی استدلال از 11 فصل تشکیل شده است و در انتهای هر فصل تمریناتی برایمان در نظر گرفته اند که با انجام دادن آن ها، مفاهیم آموزش داده شده در ذهنمان تثبیت می شوند. کتاب با بحثی کلی درباره ماهیت استدلال شروع می گردد و به سوی مفاهیم عمیق تر پیش می رود. به عبارت بهتر در فصل اول اصطلاح استدلال را برایمان تعریف می نمایند. پس از انتها فصل اول، درباره شیوه تحلیل استدلال ها اطلاعات بیشتری کسب می کنیم و با ساختار آن ها آشنا می شویم.در فصل سوم با استدلال های قیاسی و غیرقیاسی آشنا می شویم؛ در دو بخش بعدی کتاب تعدادی از صورت های استدلالی معتبر به ما معرفی می شوند. در فصل ششم کتاب به تحلیل علّی و معانی مختلف کلمه علت اشاره می گردد؛ در ادامه شروطی را برای آنکه تبیین علی پذیرفته گردد، می آموزیم. فصل بعدی درباره استدلال های تمثیلی و ارزیابی های آن ها است. در چهار بخش انتهای کتاب به ترتیب درباره خطاهای استدلال، باورهای معقول، ماهیت تعریف و ابهام و ایهام، مطالب ارزشمندی را یاد می گیریم.

ماهیت مبانی استدلال به گونه ای است که می توانیم به ترتیب دلخواه مطالعه اش کنیم.

آشنایی با هنر پرسشگری

کیفیت زندگی ما وابسته به کیفیت تفکرمان است؛ کیفیت تفکر ما هم به کیفیت پرسش هایی که مطرح می کنیم؛ وابسته است. اگر پرسش وجود نداشته باشد چیزی نداریم که به آن فکر کنیم.

برای پیروز بودن در زندگی به پرسش های بنیادین احتیاج داریم؛ این پرسش ها می توانند هنگام مطالعه، نوشتن، صحبت کردن، خرید، انتخاب دوست، برگزیدن شریک زندگی و… در ذهنمان ایجاد شوند.

پرسش ها مشخص می نمایند چه کار باید کرد، مشکل را بیان می نمایند و نشان می دهند مسأله چیست. پرسش ها پیش برنده تفکرند. بدون پرسش هیچ درکی اتفاق نمی افتد. پرسش های سطحی به درک سطحی می انجامند و پرسش های مبهم به درک مبهم می رسند. اگر ذهنی به صورت فعالانه پرسشگری را انجام ندهد، عملا مشغول یادگیری نیست.

موضوع این کتاب آشنایی با پرسش های بنیادین در مقام لازمه تفکر است. به اصولی می پردازیم که برای تبیین، تحلیل، ارزیابی و سامان دهی پرسش های بنیادین، لازم است. ما در این کتاب سعی می کنیم به شرایط ذهنی دست یابیم که در آن پرسشگری بنیادین به طبیعت ثانوی ما بدل گردد.

شش کلاه تفکر

اگر از مهارت فکری خود خیلی راضی باشیم به احتمال بسیار زیاد، توانایی فکری ضعیفی داریم. تفکر اندوخته نهایی ما انسان ها است اما معمولا از آن راضی نیستیم و به دنبال هر چه بهتر کردن مهارت هایمان در حوزه تفکر هستیم. کتاب شش کلاه تفکر به ما کمک می نماید تا بتوانیم مهارت های بیشتری یاد بگیریم.

در این کتاب مفاهیم به صورت خیلی ساده شده ای به ما آموخته می گردد؛ به باور نویسنده، مشکل اصلی در تفکر، اغتشاش است. می خواهیم چند کار را به طور هم زمان انجام دهیم اما معمولا از کیفیت کارهایمان راضی نیستیم؛ در این شرایط احساسات با اطلاعات، منطق با امید و… مخلوط می شوند و بر ما فشار وارد می نمایند. در شش کلاه برای تفکر یاد می گیریم که در یک لحظه یک کار تعیین را انجام دهیم؛ عواطف، منطق، خلاقیت، اطلاعات و.. را از یک دیگر جدا کنیم و به هر کدام یک کلاه بدهیم. وظیفه ما رهبری کردن این ارکستر شش نفره ایت تا در جا و زمان مناسب از هر یک از آن ها استفاده کنیم.

هفتمین نمایشگاه آنلاین بابا آب داد با عنوان دل به دریای کتاب بزن از 25 اردیبهشت تا 14 خردادماه برگزار می گردد که در آن 81261 عنوان کتاب تا 80 درصد تخفیف به دوستداران کتاب عرضه می شوند.